Połykanie jest czynnością fizjologiczną, którą każdy z nas wykonuje około tysiąca razy na dobę. Przełykamy nie tylko napoje i pokarm, ale także ślinę, która ma właściwości trawienne. W trakcie diagnozy logopedycznej oceniane są tak zwane czynności fizjologiczne, takie jak np. pozycja spoczynkowa języka, tor oddychania, żucie a także sposób połykania.
Czym charakteryzuje się połykanie typu niemowlęcego?
Około trzeciego roku życia powinien wykształcić się prawidłowy sposób połykania. W okresie od narodzin do 3. roku życia mówi się o tak zwanym połykaniu infantylnym. Wówczas język spoczywa na dnie jamy ustnej. Najlepszym sposobem zobrazowania połykania niemowlęcego jest ssanie przez dziecko piersi. Dziecko wargami obejmuje brodawkę matki, a sutek w wyniku ssania spoczywa na języku. Czubek języka opiera się o dolny wał dziąsłowy, a tył języka transportuje pokarm w kierunku gardła.
Czym zatem różni się połykanie typu niemowlęcego od połykania typu dorosłego?
W prawidłowym połykaniu czubek języka spoczywa kilka milimetrów za górnymi siekaczami, a cała masa języka zbliżona jest do podniebienia, tworząc tak zwany kształt miseczki. Czubek języka podczas czynności połykania spoczywa w tym samym miejscu, nie dotykając dolnych ani górnych siekaczy.
Czynniki mogące zaburzać czynność połykania po 3. roku życia:
- wszelkiego rodzaju rozszczepy w obrębie jam ustnej,
- uszkodzenia OUN np. dysfagia,
- częściowe wycięcie języka.
Możliwe przyczyny nieprawidłowego połykania:
- nieprawidłowości w obrębie żucia od najmłodszych lat,
- długotrwałe ssanie smoczka,
- długotrwałe picie z butelki,
- długotrwałe spożywanie papkowatych pokarmów,
- oddychanie torem ustnym,
- długotrwały przerost migdałów podniebiennych i/lub trzeciego migdała,
- parafunkcje w postaci np. ssania kciuka,
- nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka,
- ankyloglosja.
Jakie sposoby połykania najczęściej obserwuje się w gabinecie logopedycznym?
- dorsalne – czubek języka opiera się o dolne siekacze lub dolny wał dziąsłowy,
- tłoczenie języka – pacjent w trakcie połknięcia napiera językiem na górne siekacze, niekiedy język przeciska się między górnymi, a dolnymi siekaczami,
- międzyzębowe – pacjent w trakcie połknięcia wsuwa język między zęby,
- międzyzębowo-wargowe – język pacjent w trakcie połknięcia ma kontakt dolną (lub obiema) wargami.